Hoe kunnen agrarische bedrijven zo goed mogelijk bijdragen aan de RES-doelstellingen? Dat onderzoekt LTO Noord in Epe, samen met de gemeente en de lokale energiecoöperatie, in het project Boerenstroom 2.0. Er ligt nog een groot onbenut potentieel, zegt projectleider Gert-Jan van Essen van LTO Noord.
In de duurzame doelstellingen van de gemeente Epe speelt het agrarisch gebied een grote rol. Maar concrete projecten komen nog maar mondjesmaat van de grond. ‘De gemeente wil agrarisch ondernemers stimuleren om te verduurzamen, maar weet niet goed hoe dat aan te pakken’, zegt Gert-Jan van Essen, projectleider duurzame energie bij LTO Noord. ‘En veel boeren willen zelf ook graag verduurzamen, maar missen de informatie en de kennis om ermee aan de slag te gaan.’ Zo ontstond het project Boerenstroom 2.0. LTO Noord – belangenvereniging van boeren en tuinders - onderzoekt, in opdracht van de gemeente en in samenwerking met de lokale Energie Coöperatie Epe, de mogelijkheden voor duurzame opwek op het boerenerf. ‘Wij kennen het agrarische bedrijfsleven en hebben de expertise in huis om boeren te kunnen adviseren op het gebied van energiebesparing en verduurzaming’, zegt Gert-Jan. ‘Zo vormen wij een verbindende schakel tussen ondernemers, gemeente en coöperatie.’
Doel van Boerenstroom is vooral om te verkennen wat de mogelijkheden zijn voor zonnepanelen op daken van boerenbedrijven en kleine windmolens op het boerenerf. De opgewekte duurzame stroom kunnen de boeren gebruiken voor hun eigen bedrijf. Wat ze meer produceren gaat naar de energiecoöperatie, die het direct levert aan afnemers in de buurt. ‘Dat biedt een win-winsituatie voor alle betrokkenen’, zegt Gert-Jan. ‘Boeren krijgen de zekerheid van een vaste prijs voor de stroom over een langere periode, de coöperatie kan afnemers van betaalbare duurzame elektriciteit voorzien en voor de gemeente brengt het de duurzame doelstellingen dichterbij. Bovendien hoeft de stroom op deze manier het middenspanningsnet niet te verlaten, en heb je dus geen last van het overvolle stroomnet oftewel netcongestie.’ LTO Noord werkt voor dit project ook samen met de netbeheerder.
Boerenstroom 2.0 is een vervolg op onderzoek eerder dit jaar in opdracht van de gemeente en de energiecoöperatie. Daaruit bleek dat er zeker toekomst zit in boerenstroom en dat het een haalbare en voor agrariërs rendabele manier kan zijn om aan duurzaamheidsdoelstellingen bij te dragen. ‘Dat eerste onderzoek – Boerenstroom 1.0 - was vooral theoretisch. Wij bouwen daar nu in de praktijk op vort, en willen ook echt projecten gaan uitvoeren’, zegt Gert-Jan. Dat betekent dat hij en zijn collega’s op dit moment keukentafelgesprekken voeren met agrariërs in de omgeving die willen meedoen in het project. ‘We organiseerden in oktober een informatieavond om boeren te interesseren’, zegt Gert-Jan. ‘Op die avond gaven al 18 ondernemers zich op, en de belangstelling groeit nog. Je ziet dat er, met name ook bij jonge boeren, interesse is om energie te besparen en duurzaam te gaan opwekken. Energie was voor boeren eigenlijk nooit echt een issue. Maar door stijgende prijzen en toenemende eisen aan boerenbedrijven, wordt het steeds interessanter om te besparen en in je eigen energiebehoefte te gaan voorzien.’
Op basis van de keukentafelgesprekken maakt LTO Noord, in samenwerking met de energiecoöperatie, voor elke agrariër een totaaladvies op maat. Gert-Jan: ‘We bespreken de wensen van de boeren zelf en we adviseren hen over waar ze op hun bedrijf energie kunnen besparen en hoe zij, bijvoorbeeld via een combinatie van zon op dak en een kleine windmolen, hun eigen duurzame energie kunnen opwekken en aan de coöperatie kunnen leveren. Naast verduurzaming is het uitgangspunt daarbij kostenbesparing en verbetering van het verdienvermogen.’ Op basis van alle individuele adviezen samen, levert LTO Noord, volgens planning eind van dit jaar, een advies op aan de gemeente over de potentiële opbrengsten van Boerenstroom. ‘Het liefst zien we de eerste panelen al begin 2024 op de daken verschijnen’, zegt Gert-Jan.
Volgens Gert-Jan benutten gemeenten de mogelijkheden voor verduurzaming op boerenbedrijven nog veel te weinig. De aanpak in Epe zou dus ook in andere regio’s, zeker in het landelijk gebied, veel kunnen opleveren. ‘Ik adviseer RES-regio’s en gemeenten hier echt stappen in te zetten om te proberen agrariërs mee te krijgen. Het grootste obstakel is het informatietekort bij boeren. Er leven daardoor bij hen de nodige misverstanden. Zo denken veel boeren dat het leggen van zonnepanelen geen zin heeft vanwege netcongestie. Maar bij kleine aansluitingen heb je daar niet mee te maken. Bovendien leeft er angst voor brandgevaar of dat het duur is. Die bezwaren kun je weerleggen, door met heldere informatie en bewijzen te komen. Het liefst vanuit een onpartijdige organisatie, want commerciële partijen wekken al snel argwaan bij agrarisch ondernemers. Wij ervaren dat goede samenwerking tussen gemeente, energiecoöperatie, netbeheerder en een organisatie als LTO vruchtbaar werkt.’ Tot slot adviseert Gert-Jan RES-regio’s om de opbrengsten van kleine windmolens overal te laten meetellen in de RES-plannen. ‘Vaak denkt men dat die te weinig opleveren, maar op de schaal van een gebied kunnen kleine windmolens een goede bijdrage leveren, zeker in combinatie met zonnepanelen op daken.’