Het gebied ‘t Klooster in de gemeente Bronckhorst kampt met droogte, veroorzaakt door drinkwaterwinning en het veranderende klimaat. Boeren in het Gelderse waterwingebied hebben een plan bedacht om dit te verhelpen. LTO Noord ondersteunt het proces.
De boeren in ‘t Klooster willen een bijdrage leveren aan het herstellen van de grondwaterbalans door extra water te infiltreren op de momenten dat dit water beschikbaar is. Verdroging speelt al lang een rol in het gebied. De droogte is veroorzaakt door drinkwaterwinning en klimaatverandering.
Tijdens een informatiebijeenkomst in november hebben de kloosterboeren, zoals ze zichzelf noemen, met percelen in en rondom het gebied van de grondwateronttrekking een voorstel gedaan voor waterinfiltratie.
In december hebben de boeren een brief gestuurd aan de Gelderse gedeputeerde Harold Zoet (BBB), drinkwaterbedrijf Vitens, waterschap Rijn en IJssel en LTO Noord met de vraag voor extra waterinfiltratie voor het behoud van het gebied en belang voor het in stand houden van de waterwinning. ‘Ook al zijn er de afgelopen jaren enkele maatregelen genomen, toch zal in de toekomst het droogteprobleem groter worden als gevolg van klimaatverandering. Vanwege het watertekort is er voor ‘t Klooster een toekomstvisie ontwikkeld die ‘Watersysteem in balans’ heet’, meldt gemeente Bronckhorst.
De toekomstvisie geeft richting en inzicht in de nodige acties op de korte en lange termijn om de waterbalans in ‘t Klooster te verbeteren. Overheden en grondeigenaren in het gebied moeten samenwerken om het watersysteem in balans te brengen.
Martin Immink, regiobestuurder bij LTO Noord regio Oost, laat weten dat LTO Noord de kloosterboeren wel wil ondersteunen, maar dat ze ook oog willen hebben voor boeren die niet met het project meedoen. Het probleem is volgens hem dat er geld nodig is om het project te kunnen realiseren. Immink zegt dat er een brief naar de kloosterboeren is gegaan om te vertellen dat ze het project goed vinden en willen uitbreiden.
Rene Hobelman is melkveehouder in het gebied en is lid van LTO Noord-afdeling West Achterhoek. Hij zegt dat de kloosterboeren graag het tij willen keren en hiervoor twee opties hebben. Ze konden naar de rechtbank stappen om te vertellen dat Vitens en de provincie niet voldoen aan de vergunning om de vastgelegde kubieke liters water af te nemen. Ze overschrijven zelfs de vergunning infiltreren niet genoeg water.
De tweede optie is de handen uitsteken naar de organisaties om te helpen aan de verplichtingen te voldoen. Dit is nodig, zodat de waterwinning kan blijven bestaan en het gebied niet verder achteruitgaat. Voor de tweede optie hebben de kloosterboeren gekozen.
De boeren gaan volgende maand op excursie om te kijken welke middelen er zijn als het gaat om diepdrains of waterinfiltratie. In Nederland zijn er al meerdere projecten die relateren aan drinkwaterwinning. Daar gaan de agrarisch ondernemers concreet mee aan de slag. In de tussentijd merken de boeren dat het waterschap goed zijn best doet om mee te werken en te faciliteren. Volgens Hobelman is 95 procent van alle vergunde ruimte aan drinkwaterwinning in Nederland gemiddeld gezien al in gebruik. ‘De waterwinbedrijven hebben geen ruimte meer om te groeien om nog aan de vraag te voldoen. Dus er moeten nieuwe oplossingen worden gezocht.’
De boeren gaan samen met de provincie en het waterschap overleggen of het mogelijk is om op één locatie een drainage kunnen aanleggen. Nu wordt er gemiddeld 1,1 tot 1,2 miljoen kubieke water per jaar ingelaten. Het is de eis van Vitens door een dergelijk drainagesysteem 3,5 miljoen kubieke water te infiltreren in het gebied. De eis is opgesteld bij het verlenen van de vergunning. Hierdoor zou de drinkwaterwinning behouden kunnen blijven.
De locaties voor de waterinfiltratie worden uitkozen, zodat het water vanuit de Veengoot, een beek, via bestaande watergangen kan worden aangevoerd. De selectie van geschikte locaties houdt ook rekening met hoogte, bodemtype en grondgebruik. De vrijwillige medewerking van de grondgebruikers is natuurlijk een voorwaarde. In het gebied is een infiltratiesloot die water vanuit de Veengoot naar het gebied brengt. De infiltratiesloot is afhankelijk van het water in de Veengoot. Er is alleen niet genoeg water in de beek om de waterwinning te compenseren. De hoeveelheid hangt af van het water dat in de Veengoot beschikbaar is en wat de weersituatie is.
‘Het waterschap laat wel zien dat ze met dingen willen meedenken en willen handelen. Dat kan ik helaas niet zeggen van de provincie en Vitens. Ze zeggen dat ze ermee aan de slag gaan, maar dat zie ik nog niet terug’, constateert Hobelman. De melkveehouder blijft vanuit LTO Noord druk uitoefenen op het hele proces. Er zijn meerdere processen rond drinkwaterwinning bezig en er komen ook nieuwe plaatsen voor waterwinningen bij. ‘Het grote probleem is dat Vitens en alle andere drinkwaterwinningen in Nederland altijd één strategie hebben gehad. Zij gaan gewoon meer pompen op bestaande locaties.’
Het gebied ‘t Klooster is een waterwingebied van drinkwaterbedrijf Vitens. Het ligt in de Gelderse gemeente Bronckhorst en is 62 hectare groot. Het gebied loopt van Hengelo tot de Veengoot en van ‘t Zelle tot de Oosterwijkse Vloed. Vanaf 2018 is de droogte toegenomen in het gebied. De natuur en de landbouw ervaren schade door de droogte, mede door het winnen van water.
Vitens beheert ‘t Klooster als een natuurgebied. ‘Natuur is namelijk niet alleen mooi, het biedt ook garantie dat er geen vreemde stoffen in het grondwater terechtkomen’, schrijft Vitens over het gebied. De Agenda van ‘t Klooster bestaat sinds 2011. Deelnemers zijn boeren, LTO Noord, Vitens, provincie Gelderland, gemeente Bronckhorst en waterschap Rijn en IJssel. Het doel van de Agenda van ‘t Klooster is de verdroging te verminderen en tegelijkertijd de landbouw in het gebied te verbeteren.