Een van de speerpunten van het project Toekomstperspectief Polder Terschelling is het optimaliseren van de waterhuishouding op het eiland. De Living Lab-constructie die daarvoor is opgezet, waarbij alle belanghebbenden een eigen inbreng hebben, blijkt in de praktijk goed te werken. Het creëert begrip voor elkaars situatie en standpunten.
Renske van Zwol: ‘Op een gegeven moment was het slootwater niet meer geschikt als drinkwater voor de koeien'
Een van de partijen die is gebaat bij een evenwichtige verdeling van het aanwezige water op Terschelling, is de melkveehouderij. Met negen reguliere bedrijven en twee biologische ondernemingen heeft deze sector een aanzienlijk aandeel in het grond- en watergebruik op het eiland. Alle bedrijven doen aan agrarisch natuur- en weidevogelbeheer.
Door klimaatverandering verandert de waterhuishouding op Terschelling. Melkveehouder Renske van Zwol kan erover meepraten: ‘Het slootwater wordt steeds zouter.’ Ze heeft een bedrijf met ruim negentig koeien plus jongvee bij het plaatsje Kinnum en is nauw betrokken bij het project Toekomstperspectief Polder Terschelling.
‘Op een gegeven moment was het slootwater niet meer geschikt als drinkwater voor de koeien. Dat zette me aan het denken’, vervolgt Van Zwol. ‘Mijn kinderen zijn de zevende generatie op ons bedrijf. Zou je onder de huidige omstandigheden hier nog eens zeven generaties vooruit kunnen?’
Een belangrijke vraag, en niet alleen voor de landbouw. Ook de natuur, recreatieondernemers en het drinkwaterbedrijf doen een beroep op de waterbeschikbaarheid. Daarbij lopen de belangen nogal uiteen.
Van Zwol geeft een voorbeeld: ‘Een groot deel van het eiland is in beheer bij Staatsbosbeheer. Voor de natuur is het belangrijk om water vast te houden. De recreatiesector, met campings in de duinrand tussen de polder en de duinen, heeft daar last van en is juist gebaat bij een laag waterpeil.’
Om hier gefundeerd met elkaar over in gesprek te gaan, is onderzoek nodig. Die rol is binnen het project weggelegd voor Van Hall Larenstein, Deltares en Wageningen University & Research. Zij verschaffen de informatie die nodig is om toekomstscenario’s door te rekenen, onderbouwd met klimaatmodellen en veldproeven.
De proeven lopen uiteen van zoutresistente teelten, grassoorten die beter bestand zijn tegen ‘zilte spray’ (zout dat via de lucht op het gras terechtkomt) en ganzenvraat, tot biodiversiteitsmetingen voor de weidevogels en waterpeilexperimenten. Van Zwol doet mee met een peilvakproef. Daarnaast meet ze met speciale apparatuur de grondwaterstand en het zoutgehalte in de weidepercelen en de verzilting in sloten.
Met de toekomstscenario’s als basis zijn verschillende handelingsperspectieven uitgewerkt. ‘In feite een spoorboekje voor alle watergebruikers op het eiland’, licht van Zwol toe. ‘Uiteindelijk gaat het erom dat we met elkaar een manier vinden om de waterhuishouding op het eiland te optimaliseren.’
Vanuit het project Toekomstperspectief Polder Terschelling en ANV Waddenvogels wordt donderdag 22 mei een symposium gehouden op Terschelling. Het wordt een dag waarop waterbeheer en waddenvogels centraal staan. Onderdeel van het symposium is een fietsroute langs de eerdergenoemde veldproeven.