Enkele extreem droge zomers lieten de alarmbellen afgaan bij boeren in Vragender en Lievelde. In het licht glooiende Achterhoekse zandgebied daalden de opbrengsten gigantisch. ‘Dat heeft ons veel geld gekost. We willen kijken wat we zelf kunnen doen’, zegt melkveehouder Rob Groot Kormelinck.
Zo’n zestig boeren zijn met elkaar aan de slag gegaan. Inmiddels is niet alleen droogte, maar ook waterkwaliteit een belangrijke reden om de handen ineen te slaan. Vier melkveehouders vormen het kernteam: Rob Groot Kormelinck, Leon Bleumink, Luc Ratering en Pascal Klein Holkenborg. Op het bedrijf van Groot Kormelinck valt de peilbuis op, die in zijn perceel tussen het hoge gras staat.
De stuwen en peilbuizen zijn geplaatst in samenwerking met waterschap Rijn en IJssel. De peilbuizen geven meer inzicht in de grondwaterstanden. De Achterhoek verdroogt, grondwaterstanden zakken. Die trend moet omwille van natuur en landbouw worden gekeerd. ‘Het waterschap is de kartrekker geweest om de samenwerking met elkaar op te zoeken’, zegt Kormelinck.
Het gebied is aangewezen als met nutriënten verontreinigd gebied. ‘Op dit vlak zit er veel wantrouwen. Het is voor ons heel frustrerend’, zegt Bleumink. Onbegrijpelijk noemt hij het afbouwen van derogatie. ‘We kennen onderzoeken dat de waterkwaliteit juist bij derogatiebedrijven goed is. Zonder derogatie, minder grasland en meer uitspoeling. Dat is voor ons moeilijk om te verkroppen.’
Drie jaar lang worden op vaste plekken monsters genomen. Dit meetnet moet een beter beeld geven van de waterkwaliteit en inzichtelijk maken welke vervuiling uit de bebouwde omgeving, industrie of andere bronnen komt en wat uit de land- en tuinbouw.
De boeren zijn vastberaden om het ongelijk te bewijzen van Den Haag. ‘Het is wel spannend’, geeft Bleumink toe. ‘Want het kan twee kanten op. Meten is weten. En leren. Als blijkt dat er een opgave is voor ons als boeren, dan moeten we weten wat we kunnen doen. Een goede bronanalyse helpt. Dan weet je wat je kunt. Moeten we andere gewassen telen bijvoorbeeld?’
Een meetnet opzetten is de uitkomst van de samenwerking van de Achterhoekse boeren met partijen als waterschap, provincie en LTO Noord in de GLB-pilot Gebiedsgerichte aanpak. In de deze pilot is tussen 2021 en 2024 in Flevoland, Twente, Limburg en de Achterhoek geëxperimenteerd met gebiedsgericht werken. Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) is initiatiefnemer van de pilot.
IJsbrand Snoeij is vanuit het DAW-team projectleider en groot voorstander van gebiedsprocessen. ‘Stel je voor dat de overheid zo’n meetnet zou voorschrijven, omdat ze meer zicht wil op de kwaliteit van het water. Dan krijg je veel weerstand. Nu is vanuit het samenwerken en vanuit de boeren zelf het gevoel ontstaan meer te willen weten en doen. Dat moeten we koesteren en stimuleren.’
Bron: Henriët Dijk, Nieuwe Oogst | Foto: Reint Bergman