Jan Kastelein uit het Zuid-Hollandse Sommelsdijk verdiept zich steeds meer in zijn kleibodem. De akkerbouwer richt zich nu op een nieuwe proef om zo meer bacteriën en schimmels op het gewas en in de bodem te krijgen. Sinds dit jaar maakt de innovatieve ondernemer zelf compostthee.
‘Ik heb nog niet hoeven beregenen’, vertelt akkerbouwer Jan Kastelein blij op een avond in juni. Na een droogte van weken voelt de grond inderdaad vochtig aan. Sinds een aantal jaar is de Sommelsdijkse akkerbouwer zich steeds meer gaan verdiepen in zijn kleibodem. ‘Ik ben echt andere dingen gaan leren dan wat ik op school heb geleerd.’ Nu is hij bezig met zijn volgende proef: meer bacteriën en schimmels op het gewas en in de bodem. Sinds dit jaar maakt hij zelf compostthee. Wat het resultaat gaat zijn, is nog de vraag, maar het doel is helder: minder gewasbescherming, minder kosten.
Als je aan komt rijden bij Kastelein zie je meteen een akkerbouwbedrijf in ontwikkeling. Walnotenbomen die pas sinds kort staan, een nieuwe schuur en een nieuw ‘blikken’ woonhuis, zoals zijn buurvrouw het noemt. Als een van de laatste boeren in de omgeving verhuisde de akkerbouwer zijn bedrijf vanuit het dorp naar zijn huiskavel. Uitkijkend vanaf zijn nieuwe plek vroeg hij zich af: ‘Hoe kan het toch dat mijn organischestofgehalte maar niet wil stijgen?’
Want op de 40 hectare aan akkers bracht Kastelein altijd al organische mest aan. Dat maakte nieuwsgierig. Langzaam is de akkerbouwer zich meer gaan verdiepen in bodemprocessen. ‘Ik startte met een pilot over koolstof vastleggen en voor je het weet ben je gestopt met ploegen’, lacht hij. Samen met een akkerbouwer in de buurt zijn ze bezig met de volgende stap om het bodemleven te bevorderen: compostthee.
Compostthee is een gewasversterker die je zelf kunt maken. Met compost die niet te droog is, een kuub water en nog wat kleine ingrediënten ben je er al. Als je compost gaat brouwen dan groeien de bacteriën en schimmels exponentieel. Deze spuit je dan regelmatig over het land. Hierdoor is het gewas beter bestand tegen ziekten, het waterbergend vermogen zou moeten verbeteren en bij zand- en kleigrond moet de bodemstructuur verbeteren.
Het maken van compostthee vraagt wel om een andere denkwijze, weet Kastelein. ‘Als boeren zijn we ook met mest en bodemverbeteraars verwend: vandaag besteld, morgen in huis. Met compostthee moet je ineens heel anders denken. Je gaat weer zelf brouwen.’
Deze winter heeft Kastelein zelf een grote zwarte ton gekocht met daarin een luchtpomp die de thee in beweging zet. ‘We zijn eenvoudig begonnen.’ Hoewel je zelf ook de compost kunt maken, wil Kastelein het eerst proberen met wormencompost waarvan hij weet dat het moet werken. De ingrediënten laat hij 8 tot 16 uur brouwen. ‘Als je een grote schuimlaag ziet ontstaan, weet je dat het de goede kant opgaat.’
Het is de twintigste keer dat Jan Kastelein compostthee aan het brouwen is voor zichzelf of zijn buurman. ‘Je moet er ook echt even mee oefenen.’ Zelf heeft hij het nu een aantal keer gespoten over zijn suikerbieten en dan wordt het spannend. ‘Hoe lang hoef én durf ik geen gewasbescherming te gebruiken?’
Buurman Remco Wesdorp kon dit groeiseizoen al eerder beginnen met het gebruik van compostthee. ‘Ik heb in het begin geen gewasbescherming hoeven gebruiken. Toch zie ik weinig verschil met de uien die geen compostthee hebben gehad. Ik heb wel het gevoel dat de ‘compostthee-uien’ beter wortelen. Ik ben benieuwd wat de resultaten echt gaan zijn. Soms moet je gewoon experimenteren.’
Kastelein: ‘Ik vind het leuk om samen met collega-boeren te leren over de bodem.’ Daarom doet hij mee aan het LTO Noord-project Bodem als Basis. Door heel Zuid-Holland doen meer dan honderd boeren en tuinders mee. Ze werken samen aan duurzaam bodembeheer door individueel advies op het bedrijf en verdiepingsbijeenkomsten.
In juni was het de beurt aan Kastelein. Op een warme zomeravond kwamen de deelnemers naar zijn bedrijf om het brouwproces met eigen ogen te zien. Samen met bodemadviseur Roelf Havinga liet hij collega’s meer zien over deze nieuwe manier van gewasversterking. ‘Je hoort wel vaker over compostthee, maar je wil het toch eens met je eigen ogen zien voordat je eraan begint’, reageert een deelnemer.
Boeren en tuinders kenmerken zich door hun ondernemersdrang, creativiteit en het denken in oplossingen. Dat resulteert in verdienmodellen waar misschien voorheen nog nooit over was nagedacht. Er moet brood op de plank komen en het liefst ook met beleg. Nieuwe Oogst bezoekt deze zomer negen boeren in de LTO Noord regio’s Noord, Oost en West die hun ondernemersverhaal vertellen. Dit keer is dat akkerbouwer Jan Kastelein uit het Zuid-Hollandse Sommelsdijk, die sinds dit jaar zelf compostthee maakt.