Ondernemers die verder willen met de ontwikkeling van hun bedrijf worden steeds vaker beperkt door stikstofregels. In 2020 verscheen het rapport ‘Niet alles kan overal’ van het Adviescollege Stikstofproblematiek. Maar momenteel zitten we in een vacuüm waarin het lijkt alsof niets meer kan.
Het is duidelijk dat het niet gaat lukken om voor vrijdag 28 februari 2025 alle PAS-melders te legaliseren
Er zijn al veel rapporten en beleidsnota’s verschenen, tegelijkertijd is ook nog veel onduidelijk. Toch moet landbouwminister Femke Wiersma de PAS-melders op uiterlijk 28 februari 2025 een oplossing bieden. Dan eindigt namelijk de termijn van drie jaar die in de wet is opgenomen. Duidelijk is dat het niet gaat lukken om voor die datum alle PAS-melders te legaliseren. De verantwoordelijk minister kan dan ook niet veel anders dan de termijn met nog eens drie jaar verlengen.
Het verlengen van die termijn betekent echter niet dat de overheid alle PAS-melders een natuurvergunning zal verlenen. Nee, melders zullen zelf aan de slag moeten om een natuurvergunning te krijgen. De overheid zal hen hooguit helpen, bijvoorbeeld met subsidies.
Nog steeds gaan er stemmen op om te komen tot een rekenkundige ondergrens voor stikstofdeposities waarvoor een vergunningplicht geldt. Minister Wiersma heeft al aangegeven dat een dergelijke drempelwaarde juridisch moeilijk te onderbouwen is. Dit betekent dat oplossingen maatwerk worden. Hierbij kan de ondernemer proactief het initiatief naar zich toe trekken.
Een optie is extern salderen, bijvoorbeeld met stikstofruimte die beschikbaar komt door de diverse beëindigingsregelingen voor de veehouderij. Vanwege de additionaliteitseis is extern salderen met stikstofrechten van naburige bedrijven erg lastig. Belangrijk is ook dat enkel een daling van de stikstofdepositie onvoldoende is, de daling moet ook voldoende groot zijn om verslechtering van de natuur te voorkomen en op termijn de instandhouding te verzekeren. Omgevingsvergunningen die op basis van extern salderen worden verleend zijn daarom juridisch kwetsbaar.
PAS-melders met voldoende stikstofreferentie kunnen mogelijk worden gelegaliseerd door het treffen van emissiereducerende maatregelen en intern salderen. Dan moet de emissiereductie wel worden aangetoond met een passende beoordeling. Een investering in erkende emissiearme systemen is echter niet voor iedereen haalbaar, ook niet als daarvoor subsidie wordt verleend. Bovendien hebben lang niet alle PAS-melders de mogelijkheid om intern te salderen, bijvoorbeeld omdat er geen of onvoldoende stikstofreferentie beschikbaar is.
Vanaf 6 januari 2025 is het voor piekbelasters ook mogelijk deel te nemen aan de Landelijke verplaatsingsregeling. Voor schade opgelopen door het vervallen van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) kan een verzoek tot schadevergoeding bij het PAS Schadeloket worden ingediend. Om voor vergoeding in aanmerking te komen, mag de termijn voor het verhalen van de PAS-schade niet verjaren.