Wat betekent kringlooplandbouw voor een sector die een groot deel van de productie wereldwijd exporteert? Dat onderzocht onderzoeksbureau Ecoras de afgelopen maanden in opdracht van The Potato Valley. Tineke de Vries, LTO-bestuurder en voorzitter van The Potato Valley, reageert op het onderzoeksrapport.
Een belangrijk doel van kringlooplandbouw is het circulairder maken van het teeltsysteem. Bij kringlooplandbouw wordt (her)gebruik van regionale reststromen al snel genoemd.
In de pootgoedsector, dat fytosanitaire risico’s bij de toepassing wil uitsluiten, is dit voor een aantal reststromen nog een flinke uitdaging. Toch besloot The Potato Valley onderzoeksbureau Ecoras opdracht te geven tot het doen van onderzoek naar kringlooplandbouw voor de pootaardappelteelt.
‘In de pootgoedsector wordt altijd geroepen: ‘Kringlooplandbouw kan niet bij ons, want wij exporteren.’ Maar dat is te makkelijk. We exporteren, dus we krijgen de kringloop niet gesloten, maar we kunnen wel iets doen. Dan moeten we alleen wel weten wat. Tot nu toe had niemand een idee wat de milieu-impact van onze keten is. Ook de keten zelf niet. En daar begint het mee.’
‘The Potato Valley heeft een themateam ingesteld met vertegenwoordigers van kennisinstellingen en ketenpartijen uit de pootgoedketen. Samen met Ecoras zijn eerst de grondstoffenstromen in beeld gebracht en daarna de klimaatimpact van alle schakels, uitgedrukt in kiloton CO2. Evenals regionale reststromen die eventueel kunnen worden gebruikt.’
‘Het rapport laat zien dat de grootste klimaatimpact ligt op het gebied van bemesting, energieverbruik in de teelt en opslag en bij het ‘verpakken’ en transporteren van pootgoed. Het is een goed leesbaar rapport geworden. Ik had zelf niet verwacht dat de impact van kunstmest zo groot was. In de pootgoedteelt gebruik je weinig, maar er wordt ook maar weinig organische mest gebruikt.’
‘De mogelijkheden die er zijn om de kringloop meer te sluiten, zijn omgezet naar een roadmap voor de korte, middellange en lange termijn. Op de lange termijn, met alle voorgestelde maatregelen, zou de pootaardappelsector zijn klimaatimpact kunnen halveren. Er gebeurt ook al veel in de sector.’
‘De impact van het energieverbruik door koelen bleek groot. Maar daar vindt al veel innovatie plaats, dat lost de markt wel op. Als je kijkt naar transport blijkt vervoer per schip de minste impact te hebben. Ook daarin gebeurt al veel. Bijvoorbeeld containervervoer per schip van Leeuwarden naar de Maasvlakte. Maar we zijn wel benieuwd of je daarin nog meer kunt sturen.
‘Kunstmest is lastiger, want je wilt zo optimaal mogelijk bemesten. De productie kost de meeste CO2, maar misschien is daar wel een alternatief voor. Verpakking is een leuk vraagstuk. Blijf je afhankelijk van jute uit Bangla-desh of kunnen we lokale vezels gebruiken? En wat doen we met bigbags? Die kun je recyclen, maar hoe doe je dat dan met de bigbags die worden geëxporteerd?
‘Er worden binnen de verpakkingssector ook al stappen gemaakt. Veel kleine, verschillende stappen van de keten maken samen één grote. Het rapport geeft een mooi overzicht van onze milieu-impact en geeft handvatten voor hoe we verder kunnen.’
‘Wij hebben het voortouw genomen om stappen te zetten richting de toekomst. Het is nu aan de keten als geheel om dit verder op te pakken. Alle partijen moeten om tafel. Dit kun je namelijk alleen samen doen. Het rapport ligt er. Alle partijen kunnen ermee aan de slag. Partijen moeten ook naar meer maatschappelijk verantwoord ondernemen, dus ik zou zeggen: doe er je voordeel mee.’
‘Je kunt niet aantonen dat we er meer door hebben verdiend. Wat we wel hebben bereikt, is dat we de pootgoedsector op de kaart hebben gezet in Noord-Nederland. Zeker bij beleidsmakers in de provincies en gemeenten.
‘In Groningen ging het traditioneel over graan en bieten en in Friesland over koeien. Bij alle overleggen vanuit provinciaal beleid worden wij nu als sector ook uitgenodigd. Dat was een aantal jaren terug niet zo. Toen werden wij gewoon vergeten, terwijl wij ook ruimte nodig hebben om te ondernemen. En we hebben een aantal zaken aan het rollen gebracht.’
‘Bijvoorbeeld het Kenniscentrum Verzilting dat er nu aankomt. Binnen de keten werken we beter samen, zoals in de discussie over het waddengebied. Er wordt daarvoor een uitvoeringsprogramma ontwikkeld, waar we als landbouw nu ook een stevige rol in hebben. We trekken hierin als ketenpartijen samen op. We weten elkaar goed te vinden.
‘Of denk bijvoorbeeld aan POP3-subsidies. Wij hebben als The Potato Valley mee kunnen schrijven aan de eisen waaraan projecten uit de sector moeten voldoen voor het verkrijgen van subsidies. En een laatste voorbeeld is de Pootaardappelacademie. Die wordt in Groningen en Friesland actief ondersteund door ons. Dat helpt de pootgoedsector toekomstbestendig te worden.’
‘We hebben vorig jaar interviews gehouden met de deelnemers. Zij zien de meerwaarde van The Potato Valley en willen verder. Daar zijn we nu volop mee bezig. We willen door, de vraag is nu in welke vorm.’
21 deelnemende organisaties
The Potato Valley (TPV) is in 2016 opgericht om de wereldwijde toppositie van de pootaardappelteelt in het noorden van Nederland vast te houden en verder te ontwikkelen. Een economisch vitale kringlooplandbouw in het pootaardappelgebied is het doel, in harmonie met de omgeving. TPV initieert het ontwikkelen van kennis door onderwijs en onderzoek om de doelen te bereiken. TPV heeft 21 deelnemende organisaties uit overheid, onderzoek, onderwijs en ondernemers. De organisatie wordt gedragen door partners die deelnemen door kennis in te brengen of te halen, deel te nemen in projecten, projectvoorstellen te doen en/of financieel bij te dragen. TPV is een van de uitvoeringsagenda’s van de Agro-agenda Noord-Nederland.
Foto: Marcel van Kammen