Voor ik jullie een goed 2024 toewens, wil ik kort terugblikken op 2023. Een jaar dat zich kenmerkte door politieke stilstand aan overlegtafels. Tegelijk werden rond menig keukentafel wél besluiten gemaakt.

De laatste maanden heb ik meerdere boeren de keuze zien maken om te stoppen vanwege de huidige onzekerheid. Ik snap de afwegingen. PAS, Kaderrichtlijn Water en recent de nutriënten verontreinigde gebieden versterken het gevoel dat je als boer of tuinder voor het blok wordt gezet. De versnelde afbouw van de derogatie leidt tot fors hogere kosten en je verdiencapaciteit neemt flink af.

Ondanks veel zorgen zie ik ook kansen. Tijdens een LTO-bijeenkomst in Staphorst over methaan- en ammoniakreductie ging het over de kansen die juist mest kan bieden. De mogelijkheden voor biovergisting zijn groot, gezien de verplichte bijmenging van 20 procent in 2030. Goed te horen is het ook dat juist provincies en gemeenten deze initiatieven ondersteunen waar vaak meerdere boeren bij betrokken zijn. Los van de kansen voor boeren is die medewerking vanuit decentrale overheden een houvast, en hopelijk een wake-upcall voor Den Haag.

Want deze waarschuwing geef ik de nieuw te vormen coalitie alvast mee: de generieke landelijke regels drukken te hard en te snel op de sector. Het verdienvermogen holt achteruit, waardoor veel te veel bedrijven moeten stoppen. Agrarische ondernemers hebben toekomstperspectief nodig. Doorontwikkeling en borging blijven hangen op stroperigheid bij de overheid.

Ik zie het gebeuren dat we straks een tekort aan boeren en tuinders hebben, 60 procent heeft nu geen opvolger. Jongeren die het bedrijf wel over zouden willen nemen, denken extra goed na. Los van ons mooie werk, de innovatieve slagkracht en leefbaarheid op het platteland zetten we onze voedselzekerheid toch niet op het spel?

Dit betekent als LTO Noord in onze belangenbehartiging richting overheden vooral: gas d’r op! Op een energiek en goed 2024!