Met vijftig leden van LTO Noord regio Oost én vijftig leden van de provinciale AJK’s was het maandagavond 19 december volle bak in het Van der Valk hotel in Deventer. Op uitnodiging van minister Piet Adema van LNV gingen honderd leden met hem in gesprek over het Rapport Remkes. Een stevig gesprek, vond Adema zelf.
“Dit is de vierde en daarmee de laatste kennismakingsbijeenkomst in deze serie, maar zeker niet het laatste overleg”, aldus Adema. “We moeten in gesprek blijven.” Het Remkes-rapport ‘Wat wel kan – Uit de impasse en een aanzet voor perspectief' – het nu - vormde de basis van het gesprek, maar in zijn verhaal sorteerde de minister ook voor op het Landbouwakkoord van 2024 - de toekomst.
Eerst terug naar vroeger, naar zijn bijbaan als boerenhulp. Waar Adema verantwoordelijkheden kreeg, kennis opdeed en zich ontwikkelde. Kijkend naar de sector houdt hij dat bedrijf voor ogen en ziet hij dat ook die eigenaren momenteel veel onzekerheid over zich heen krijgen. “Verduurzaming is ons doel: daar zetten we op in. Maar de landbouw gaat daardoor wel veranderen.” Daarom zoekt hij tussen de opgaven van klimaat, bodem, water en voedselvoorziening naarstig naar dat toekomstperspectief voor boeren die door willen. Waarbij hij zeker het belang van de boer als internationale voedselproducent erkent: “Wij hebben de wereld zoveel te bieden.”
Van de theorie naar de praktijk: werken de tekentafelplannen ook op het boerenerf? “Ik heb er vanmorgen over nagedacht onder het melken”, aldus een jonge boer bij wie alle ontwikkelingen veel vragen oproepen. Boeren blijken sceptisch over het verdienmodel: hoe waarborg je dat de keten meewerkt aan het verduurzamen van het voedselaanbod in de supermarkten? Heeft de klant er geld voor over? Of werkt Europa tegen? Volgens Adema is “het speelkwartier voorbij” voor de retail en wil hij met de Autoriteit Consument en Markt harde afspraken afdwingen om de boer een eerlijke prijs voor zijn product te laten verdienen. Ingrijpen in de voedselvoorziening is gerechtvaardigd, vindt hij: “Het is een basisvoorziening.”
Los daarvan waren er veel vragen. Over verkaveling, de PAS-melders, de impact van beekdalen en zonering, over het extra grondwerk van extensivering, over leefbaarheid op het platteland, maar ook over vertrouwen. Alle plannen tot 2040 goed in kaart brengen, de boeren daarin meenemen en duidelijkheid bieden, zijn volgens Adema daarin de handvatten om dat vertrouwen te herstellen. En daarin wil de overheid nadrukkelijk ondersteuning bieden, stelt hij, of een boer nu gaat verbreden, extensiveren, verplaatsen of stoppen. De 24,3 miljard euro in het transitiefonds moet daarom ook voor een groot deel op het boerenerf terecht komen, vindt de minister.
Adema ziet dat vooral agrarisch Overijssel en Gelderland met veel veranderingen te maken krijgen. “Maar de diversiteit in de landschappen en daarmee de complexiteit van de plannen is groot; dat vraagt om maatwerk”, stelt hij. “Generiek werkt hier niet. Juist in de regionale gebiedsprocessen ligt de oplossing, aldus Adema. “Zoek elkaar daarin op. Boeren zijn daarin de ondernemers, wij als overheid geven de kaders en houden de regie.” De zaal waardeert de betrokkenheid van de minister, maar is kritisch, met persoonlijke ervaringen die wel eens botsen met de overheidsambitie. De boeren willen wel, maar worden geremd door de traagheid van de overheid.
Applaus klinkt als een jonge boer stelt dat de agrarische sector in zijn ogen onterecht allerhande transities moet ondergaan. “Wij zijn juist de oplossing!” Sander Pereboom, voorzitter van LTO-afdeling Steenwijkerland, mocht tot slot namens regio Oost de avond samenvatten: “Een boeiende avond, soms pittig, waarbij ik de nodige wrevel in de zaal bespeur. Soms zie ik bij de minister een vorm van naïef positivisme, omdat het maar de vraag is of het allemaal lukt. Toch vind ik ook dat we als sector en LTO Noord zelf een stap moeten zetten, omdat het anders over ons heen komt.”