Wat is een ‘Landbouwpark’ en heeft dit concept meerwaarde voor Zuid-Holland? Deelnemers van een studiereis naar Barcelona lieten zich inspireren en zagen dat ook hun Spaanse collega’s worstelen met de ontwikkeling van korte ketens.
Tijdens de studiereis ‘Voedselparken Barcelona’ van 3 tot en met 7 november werden twee parken bezocht. Parc Rural del Montserrat in de bergen ten noorden van Barcelona en het Parc Agrari del Baix Llobregat dat ligt ingeklemd tussen voorsteden en de luchthaven. Vooral dit laatste park geldt als Europees rolmodel voor voedselparken. Uit bescherming tegen de onstuimige verstedelijking werd Llobregat in 1998 gedefinieerd als landbouwpark. De bescherming was een noodzaak, want sinds de jaren vijftig is het landbouwareaal in de provincie Barcelona met 56 procent geslonken.
Vooral door de stedelijke druk. Verder van de stad is overwoekering van verwaarloosde landbouwgronden door bos een probleem, vanwege de kans op bosbranden.
‘Er zijn zoals overal in Europa bestemmingsplannen, maar die worden soms overruled door het algemeen belang, zoals weg- en woningbouw’, vertelt reisbegeleider Jan-Willem van der Schans, adviseur korte ketens van Wageningen Economic Research. ‘Dan blijft er steeds minder landbouwgrond en toekomstperspectief over. Hier is daar wat opgevonden. Door een parkstatus toe te kennen aan het landbouwgebruik is de landbouwfunctie beter beschermd.’
Hoewel pas recent de status van Landbouwpark juridisch is vastgelegd, is vanaf 1998 gewerkt aan versterking van de land- en tuinbouwfunctie. Via een Management Plan, samengesteld door lokaal en provinciaal bestuur samen met de boeren, wordt gewerkt aan de ambities en doelen.
Het Parc Agrari del Baix Llobregat is 3.500 hectare groot met zo’n 200 bedrijven en biedt werk aan 1.200 mensen. Het park lijkt op een enorme groenten- en fruittuin, met tientallen gewasvariëteiten, enkele kleinere plastic kassen en als hoofdteelt de artisjok. De percelen zijn kleinschalig en worden bevloeid via kleine betonnen irrigatiekanaaltjes. Ondanks die suboptimale omstandigheden telen de meeste boeren vrij gangbare gewassen waarmee ze moeten concurreren op de wereldmarkt.
Onder het eigen regiomerk ‘FRESC’ proberen de boeren een meerwaarde te vinden in lokale afzet van vers voedsel. Zo’n 75 parkboeren leveren onder dit label. De producten van FRESC worden zowel op de groothandelsmarkt Mercabarna als op lokale stadsmarkten verkocht.
Ook gastronomische troeven worden ingezet. Tientallen restaurants in Barcelona verwerken de lokale producten tot culinaire hoogstandjes en communiceren dit ook op hun menukaart. In de leerzame week ontdekten de deelnemers dat de planologische bescherming waardevol is. Anderzijds zagen zij ook dat de telers in Llobregat moeite hebben hun verse producten en hun bijzondere
andschappelijk status lokaal te verwaarden, ondanks het eigen label FRESC. Het park mist wellicht de landschappelijke waarden daarvoor. Recreatief medegebruik is gering, de boeren waren daar
niet enthousiast over.
Het Parc Rural del Montserrat is een heel ander verhaal. Door het schitterende landschap en het beroemde klooster van Montserrat trekt de regio veel toeristen, waar de boeren met verbreding en lokale afzet van proberen te profiteren. ‘Het concept van een landbouwpark is een interessante gedachte’, vindt deelnemer Debby Nuijten, beleidsmedewerker van gemeente Midden-Delfland. ‘Dat zouden wij ook kunnen doen, vanuit onze status als Bijzonder Provinciaal Landschap.’
Verder vindt ze het regiomerk FRESC interessant. ‘Wij hebben sinds kort het merk Puuur Midden-Delfland. Voor de uitrol kunnen we de inspiratie uit Barcelona benutten.’